ELÇİLER COĞRAFYASINDA KENT VE KAVİMLERİN TANIMI
1- Abu Dhabi(Abu zabı), Dubayy(Dubai): Birleşik Arap Emirliklerindedir. Gulf( körfez)inde deniz e nazırdır. Birde Arap denizine açılmaktadır.
2-Aden: Güney Yemende, Aden körfezi ile Arap denizine kıyısı bulunmaktadır. Süveyş kanalına açılınca önemi artmış.Roma döneminde ticaret limanıymış.
2- Erbil(Arbail):Irak topraklarında.
3- Ashur: Irak’tadır.
4- Babil(Babylon) Irak’tadır. Fırat’ın kıyısında ilk çağ medeniyeti merkezidir. Halkı Nabt ulusu olup Süryanice konuşurlardı.Babil başkentlerindendir.
5- Bahreyn: Basra körfezinin batısında, Katar yarımadasının kuzey-batısında yeralır.
6- Basra: Irak topraklarının güneyindedir.
7- Beyrut: Lübnandadır. Ve başkenttir.
8- Bağdat: Iakta ve başkent.
9- Cudi dağı: Türkiyededir. Mardin Cizre ilçesinin kuzey doğusundadır.
10- El Kerak(Kerek): Batı Ürdünde Lut gölünün güney güney ucunda bir kasabadır.
11- Filistin(Palestine) Batı Asya’da,Akdenize kıyısı vardır.Kuzeyi Lübnan,Kuzey-doğusu Suriye, doğusu Ürdün,Güney batısı Mısır ve batısı Akdenizle sınırlıdır.Merkezi Kudüs. Jerusalem ms 1948 yılında Britanyanın mandacılığı bitince büyük bir kısmında İsrail devleti kurulmuş.Bir kısmıda Ürdün’e verilmiş.Şimdi İsrail’in içinde kalmış.Çevresinde Natamya,Hayfa,Akka,Sur ve Akdeniz kıyısı bulunmaktadır.
12- Gazze(Gaza): Filistin’in güneyindedir.Sina yarımadasının kuzey batısında İsrail sınırına yakın Arap-İsrail andlaşmasıgereği Mısır’a ait. Akdeniz’e kıyısı olup İsrail’in Filistin bölgesinde ve kral yolu üzerindedir.
13- Fenike: Doğu Akdeniz’de, Suriye ve Lübnan’a dar bir kıyı şeridi üzerinde kurulmuş. Mö.1600 dan itibaren bunlar arasında Sayda ve Sur kentleri önemlidir.Ataları balıkçıdır.Mezopotamya ve Mısır’a yakındır.Fenke adını Yunanlılar kullanmışlardır.
14- Habran(El Halil): Kudüs’ün eski ilçelerindendir.
15- Hadramut(Hadramevt):Arap yarımadasının güneyinde Aden’in doğusunda ve himayesindedir.Büyük kısmı çöl olup dağlar arasında kıyıya pareleldir.Saba krallığı fetetmiş.Bugün Yemen’de bir kenttir.
16- Harran: Türkiye topraklarında olup Urfa’nın ilçesidir.
17- Hayber: Hindistan’
18- Hartum:Sudan topraklarında ve kuzey doğu Afrika’dadır. Mavi-Ba-eyaz Nil neirlerinin birleştiği yerdedir.
19- Hit (Tar:is) Kuzey merkezi Irak’tadır. Fırat’ın kuzey kıyısında bir beldedir.Nüfusu 5500.
20- İskenderiye(Alexsandra) Mısır’dadır. Akdenize kıyısı vardır.
21- Kirkuk:Irak’tadır.
22- Halep:Suriye’dedir.
23- Kenan Ülkesi: Kuzeyi Arabistan çölü ve Kudüsü içine alan bölgedir.
24- Kuvayt:Birleşik Arapemirliklerindedir.The Gulf(körfez)e kıyısı olup Arap denizine açılmaktadır.
25- Kerbela: Irakta Bağdattadır.
26- Kudüs:(latincesi:Jerusalem),Arapçası:Kuds eş Şerif): İsrail ile Ürdün sınırı üzerinde şehrin büyük kısmı İsrail’de ve de İsrail’in siyaset merkezidir.Eski Kudüs’te o daracık taş yollarda Hz.İsa(as) yürümüş.Hz. Muhammed(as) göge çıkarken yani miraça çıkarken ayak bastığı taş buradadır.
27-İslamın ilk kıblesi Mescidi Aksay’
27- Lut Gölü(ölü deniz): Ürdün ile İsrail arasındadır.Gölün yüzeyinin suyu seviyesi deniz seviyesinden 392 metreaşağıda ve çok tuzludur.
28- Mekke: Arabistan’dadır. Ve Kızıl denize yakındır.
29- Mari:Suriye’dedir. Mö.3500-1600 yılları arasında Mezopotamya
30- Moab: Ürdün’ün güney batısında ki alan, Lut gölünün doğusunda eski çağlara ait krallıktır.
31- Mardin: Türkiye’dedir.
32- . Nil: Afrika’nın en büyük ve dünyanın 2.uzun nehridir.Güneyden kuzeye doğru akarak Mısır’da Akdenize dökülür.
33- Musul:Irak’tadır.
34- Niniva(Ninova): Kuzey Irak’ta Asurluların merkezi,Dicle kıyısında harabeleri bulunmaktadır.Musul’a yakın ilk çağın canlı şehirlerindendir.Hz.İbrahim zamanında kurulmuş.
35- Nemrut: Irak’tadır.
36- Port-Said(Bursaid) İsrail toprakları içindedir.
37- Sina İsrail işgalinde ve Golf körfezine kıyısı bulunmaktadır.
38- Samarra: Kuzey Irak ‘tadır. Bağdat’ın
39- Sana : Kuzey Yemendedir.
40- Sayda(Sidon): Güney batı Lübnan’da Beyrut’a yakın Akdeniz’e kıyısı var. Sur kentinin kuzeyindedir. İsrail’in kontrolündedir.Ve de liman kentidir.
41- Samaria: Batı Ürdün’de bölgedir. Başkenti Nablus.
42- Sina Yarımadası: Kuzey doğu Mısır’da Süveyş ve Akabe körfezleri arasındadır.Üçgen şeklinde ki yarımada, genelde çöl,iç kısımları yayla, çölde göçebe hayatı ve bir kaç küçük kasaba var. Ör:Tor(Grekçede dağ)
43- Sur: İsrail’de ve Akdenize kıyısı bulunmaktadır.
44- Susa-Elam: İran ‘da ve kral yolu üzerindedir.
45- Taberiye gölü(arapça:Bahr Tabarıya): Kuzey İsrail’de genişliği,13km, uzunluğu,23km.dir.
46- Tabuk: Suudi Arabistanda
47- Taif: Arabistanda,Mekke’ye sınırı olup Akdenize yakın kenttir.
48- Tellaviv: İsrail’dedir.Ve Akdenize kıyısı vardır.
49- Tell el-Ubaid: Suriye’de ve çöldür.Şimdi arkeolojik sit alanı olarak tescillidir.
50- Terim;Şebam: Güney Yemen’de ortadoğuda Arap ve Kızıldeniz’e kıyısı vardır.
51- Ugarit(Ras Shamra): Lübnan’dadır.Arkeolojik sit olup tescillidir.
52- Yafa(Jaffa): Güney İsrail’dedir.Tellaviv’in güneyinde ve Akdeniz’e kıyısı vardır.
53- Ur: Güney Irak’ta Mezopotamya’nın eski merkezidir.Sümer zamanında tarihi şehir.(Güney Babil)
54- Nablus:Kuzey Suriye’de yani Şam,güneyi Jerusalem,batısı Akdeniz.
55- Yahudiye:Mö.31 ile ms.565 yıllar arasında Romaya bağlı.eyalettir. Ve Filistin topraklarındadır.
Halkların Kısa Tanımları:
1- Ad Kavmi: Yemen bölgesinde bulunan ve Arapların aslı sayılan bir kavimdir.Hud(as) peygamberleridir.Yaşadıkları bölge,Hadramud ‘la-Umman arasında bir çöldür.
2- Saba(Seba) Halkı:Mö.1100 de Arap yarımadasında ve Yemen’in Merib şehri halkı 1000 yıl kadar yaşamış.Bölge olarak Kuzey Yemen ile Güney Yemen olup mö.11.yy da zirveye çıkıyor. Mö.2400 yıllara ait Ur şehrindeki kalıntılara göre bu kavmin adı “Sabim” diye geçmektedir.Seba krallığı ile Asur krallığı çağdaştırlar ve mö.3.yy da Merib(Marib)başkentti. Saba Melikesi, Hz.Süleyman’ın peygamberliğini kabul etti. Mö.965-926 yılları arasında bu bilgileri içeren çok kitabe bulundu.Yemen’in Merib kentinde yaşıyan halkın evlerinin salonları cam döşemeydi.Sebe,Arabistan,Mısır,Suriye,Yunanistan ve Roma’ya kadar ticari bağlantıları vardı. Ms.1.yy Roma ve Yunanlıların egemenliğine girdiler.Ms.628 yılında dağıldılar.
3- Medyen Halkı ve Eyke Halkı: Hicaz’ın kuzey batısında ve Filistin’in güneyinde,Kızıldeniz ile Akabe körfezine kadar uzanan bölgedir.Medyen adı, hz. İbrahim’in 3.karısı Katura’dan doğdu.Hz.İbrahim’den sonra aradan geçen 600-700 sene sonra Medyen halkı bozuldu.Peygamberleri Hz.Şuayb(as)dır.
4- İsrailoğulları Halkı: Hz.Süleyman peygamber olarak mö.1020 yılında hükümdar lığa Takit’u idareci olarak başa getirdi.Sonra Takit mö.1020 ile 1004 yıllarında hükümdarlık yaptı. Hz.Davud mö.1004ile 985 yıl. Arasında hükümdarlık yaptı. Hz. Süleyman ise mö.965-926 yıl. Arasında hükümdarlık yaptı. Bu adı geçen hükümdarlar İsrailoğullarına, Hz.Musa’dan sonraki hükümdarlığı sırayla devam ettirdiler. İsrailoğulları saltanatını mö.900 yılından itibaren işgallerle yıkan Asurlulardır.Mö.721 yılında Asur hükümdarı Rava Sargon, Sameriyye’yi fethetti. İsrail devletini ortadan kaldırdı. Mö.598 yılında Babil imparatoru Büht’ün Nası Kudüsü topraklarına kattı. Babil imparatoru mö.539 yılında İran imparatoru Hüsrev(Kanus) Babili fethetti.Sonra mö.522 yılında imparator I.Dara(Dairus) ,Yahudiye kralının torunu olan Zıro Babil’i, İsrailoğullarına vali tayin etti.
5- Semud ulusu: Arab yarımadasının batısında, Hicaz yakınlarında,Hicr yöresinde oturmaktalar.
6- Lud Kavmi: Ürdün ile İsrail arasındaki bölgede yaşamışlar.Lut(as) İbranilerin peygamberidir.Mö.19.yy da yaşamış. Birde İncil’e göre Lut(as) Haran’ın oğludur. Hz.İbrahimle Mısır’a gitmiş. Dönüşünde Ürdün bölgesindeki Sodom’a yerleşmiş. Lut (as),İbrahim peygamberin yegenidir. Irak,Suriye,Filistin ve Mısırda elçilik yapmıştır. Lut gölü çevresinde bir çok antik kent kalıntısı bulunmaktadır.Lut bölgesi mö.2300 ile 1900 yılları arasında gelişmiş olduğu bilinmektedir.Sodom,Gomora ve Adma kentleri mö.2000 lerde depremle yıkılmış.
7- Yahudi Ulusu: Hz.İshak’ın çocukları arasında, Hz.Yakup(lakabı ise İsraildir) Hz.Yusuf,Hz.Musa,Hz.Davut, Hz.Süleyman,Hz.İsa dır. Ayrıca Hz. Musa(as) İsrailoğullarını Sina yarımadasının Mareh ve Eylem bölgesinden Filistin’e geri getirdi. Sara Rafidem geçerek Sina dağına geldi. 40 yıl sonra tekrar Filistin’e yerleşti.Hz.Musa Abarum dağında vefat etti. Hz.Süleyman’dan sonra İsrailoğulları ikiye bölündüler. A) İsrail devleti(kuzey Filistin ile Ürdün topraklarında kurulmuş olup başkenti Samariyye idi. B)Güney Filistin ile Adumiyye topraklarında kurulan Yahudiyye devletidir.Başkentleri Kudüs’tür. İsrail devletini, Asur imparatoru Sargon yıktı.
Elçilerin Tanımı:
Hz.Adem(as):Yaradılışı baş ve yüzü Kabe toprağından, gögüs ve sırtı Beytül makdisten ,baldırları Yemen toprağından,bacakları Mısır toprağından,ayakları Hicaz toprağından sağ eli doğu, sol elide batı toprağından yaratıldı.Tevrat’a göre 930 yıl yaşadı. Cuma günü yaratıldı ve Cuma günü öldü.Cennetten atıldıktan 5500 sene sonra iyi insanların tekrar cennete döneceğini Allah müjdelemektedir. Hz.Adem’in islam kaynaklarına göre Arapça bildiği, Yahudi kaynaklarına göre Aramice bidiği söylenmektedir.Başka rivayetlere göre yeryüzünde süryanice konuşuyordu. Mezarı Mekke kentinin Ebu Kubeys mağarasında veya Hindistan’ın Nevz dağındadır. Şit (as)da Adem(as)ın oğludur.
1-İdris(as): Adem(as)dan sonra yedinci göbektendir. 243yıl elçilik yapmıştır. 365 yıl yaşamıştır.Adı süryanicedir diyenlerle birlikte Arapça diyenlerde vardır.Peygamber olduğunda Hz.Adem 622 yaşında idi.Terzilik yaptı. Demiri keşfetti yani demiri eritip ziraat aletlerinden sabanı yaptı.Deri ve kumaştan elbise dikti.İbadet için evler yaptı.Mısır ve Babil’ gitmiş o bölgeleri tanıyor.
2-İbrahim AS: Keldanilerin Ur şehrinde(Ur adı Akadça) mö.2100 yılında doğmuş. Bölge Fırat’ın batı yakasında Bağdat’ın
3-Hz.Musa, Yakup (as)ın soyundandır. Mö.14.yy doğmuş. Mısır Fıravunu (kral II.Ramses) döneminde mö.1304 de Musa’nın bebekliği Fıravunun evinde geçdi ve orada büyüdü. Musa mö.1230 da Yahudileri yanına alarak Mısır’dan Filistin’e döndü.Tevrat metinlerinde yahudilerin 2 milyon kişi olduğu geçer.Ama bazı eleştirmenlere göre 15 bin kişiydiler.On emirde ise Musa’nın, Sina dağına çıktığı ve Filistin’e geri dön emri verildiği geçmektedir.Musa Mısırlı Kuşi sülalesinden bir kadınla evlendi.Bu evliliğe İsrailoğulları karşı çıktı. Hz.Musa’nın mezarı Yehuda çölünün kızıl bir kum tepesindedir. Burası kervanların uğrak yeridir.Fizyonomisi: esmer yüzlü,uzun boyludur. Mezarı Allah tarafından Beytpoor’un karşısına gömülür.Mezarını bilen yokBaşka bir görüş semaya çekildi deniyor.İbraniceyi keşfetti.
4-Hz.Süleyman(as): İsrail kralı olarak bilinen Süleyman( as) mö.970 yılında doğdu.Başka rivayete görede mö.931 yılında doğdu.Mö.965 ile 926 yılları arasındada Sebe halkını yönetti.Döneminde Seba ülkesi kralı Belkıs müslüman oldu. Kudüs’teki Mescidi Aksayı inşa ettirdi.Mısır ve Mersin’e atlar satmış.Aynı zamanda Suriye ve Mısır’a savaş arabası satıyordu. Kırk yıl hükümdarlık yaptı. Vefat edince devlet ikiye bölündü.a-Kudüs b-Sameriye(Beni İsrail).Bilge ve adaletli kraldır.
5-Zekeriya (as): Mö.1.yy da Filistinde yaşadı.Halepte makamı bulunmaktadır.Oğlu Hz.Yahya’dır. Aynı zamanda çölde yaşamıştır.
6-Hz.Yunus(as): İbranilerin peygamberi ve Zablon kabilesinden Amathi’nin oğludur.Ninova halkına elçi olarak gönderilmiştir.Mö.860 ile 784 yılları arasında Asurlulara gönderildiğinden dolayı Asurlulara Hz. Yunus’un ümmeti denir. Peygamberlik döneminde Ninova’dan Yafa şehrine oradanda Tarsus’a gelmiş. Daha sonradan Diyarbakır’a gelmiş.Bir müddet sonra Tunus’a gitmiş.Akabinde oradan tekrar Asur’luları islah için Irak’a gelmiş.
7-Davud (as) İsrailoğullarına gönderilen elçilerden biri olup mö.11-12.yy yaşamış olup kitabı Zebur’dur.Soy kütüğü: Yahuda Sıbtı’nın ileri gelenlerinden ve Beytülahmm’de ikamet eden Yesse’nin oğludur. Şeceresi: Hz. İbrahim’e kadar gider. Otuz yaşında kral olmuş ve 30 yıl Kudüs’te hükümdarlık yapmış. 71yaşında vefat etmiş.Kudüs şehrine gömülmüş.Krallığı döneminde tebdili kıyafetle halkın arasına girerek teftiş yaparmış. Demirden zırh yapmış.Oğlu Fıravunun kızıyla evlendi.Aynı zamanda Anadolu’da Hititlerle çağdaştır.Fizyonomisi: kırmızı yüzlü, kızıl saçlı, mavi gözlü,kısa boylu,az saçlı bedeni kızıla yakındır.Gür ve güzel seslidir.
8-Yakup(as): İbranilerin elçisidir.İshak peygamberin oğlu olup Kenan ilinde yaşadı. 12 oğlu vardı. Yusuf’u görmek için Mısır’a gitti.Soyundan gelenlere Beniİsrail kavmi denir.Özellikle 12 Yahudi boyunun atasıdır.
9-Yusuf (as): Atası İbrahim(as) olup İbranilerin elçisidir.Yakup(as)ın oğludur.Ticaret kervanlarının tesadüf etmesiyle, mö.1500lerde Mısır’a götürülmüş.Baba Yakup oğlu Yusuf(as)
10-Yahya(as): Yahuda’da doğdu. Ms.1.yy başlarında vefat etmiştir.İsrailoğullarını Tevrat’ın hükümlerine uymaya çağıran son elçi olup vaftizci ismiyle anılır.Peygamberliğe(elçi) Ürdün vadisi Nablus yakınlarında başlamıştır.Hz.İsa’yı vaftiz(sıvazlamak) etmiştir.Roma imparatoru Tiberus’la çağdaştır. Aynı dönemde İsrailli Antipas hapse attırmış. Yahya(as)da hapiste ölmüştür.
11-Nuh(as): Hz. Adem’den sonra insanlığın 2.atası olarak kabul edilir. Sümerlerin Gılgamış(Bilgamiş) destanındada tufan olayı anlatılmaktadır.Asur’luları mö.640 ile 609 yılları arasında ikaz etti.Tufan anlatılırken Nuh’un gemisi Musul yakınında, kuzeyinde İbn-i Ömer adası ve çevresi olarakta Türkiye coğrafyasında Ağrı dağı olduğu söylenir.Musul’un temelini Hz.Nuh atmış.Tufan öncesi Adem(as)ın çocukları Irak çevresinde yaşıyorlardı.Tufan olayı bütün dünyada olduğuna ait hikayeler anlatılır. Başka bir rivayette ilk insanlık Fırat ve Dicle bölgesinde olduğu söylenir.Mezarı Mardin ili,Cizre ilçesi Nuh camisinin özel mahzenindedir.
12-Hud(as):Yemen diyarındadır ve Ad kavminin elçisidir.
13-İsa(as): Mö.29 ile ms. 14.yılda Beytlehem’de bir mağarada doğmuş. Nasıra kentinde ikamet etmekteydi. Ms.28 de Kudüs’te paskalya bayramına katılmış. Kral tarafından öldürüleceği haberi üzerine 12 yaşında Mısır’a götürülmüş.Ms.30yılında Kudüs’te hırıstiyanlığın kurucusudur.İsrailoğullarına elçi olarak gönderilmiştir. Mö.4.yılda Nasır’a kentine getirilmiştir.30 yaşında vaftiz edilmiştir. Romalı Yahuda valisi Pilatus, İsa(as)ı tutup dövdürmüştür.
Soyu: İsa’nın anası Hz. Meyrem;Adem,Nuh ve İbrahim’in neslindendir.Elçiliği dönemin kralı Tiberus’un15.yılına rastlar. Ms.28-29 yılları arasında nisan ayının 6 günü ms.30 tarihinde çarmığa gerdiler.Hz.Meryem’de Zekeriya(as)ın hanımı Elizabeth’in kız kardeşinin çocuğudur.
14-Hz.Muhammed(sav):Babası Abdullah’dır. Soylu aileye mensuptur.Kabeyi gözetiyordu.Bir süre çobanlık yaptı.Fiziki olarak güçlü, kuvvetli, dinç,siyah saçlı ve sakallı, şahin burunlu, ciddi ve ağır başlı,tavırıyla saygı duyulan bir insandı. O na “adil sanını vermişlerdi. Yahudilerle sohbet ederdi. Ms.571 yılında Arabistan’ın Mekke şehrinde dünyaya geldi.Peygamber olduktan sonra ms.622de Medine’ye göçtü.Hz.Peygamberin kurduğu dinin adı islam oldu.Sonunda Mekke’yi fethetti.Kabeyi putlardan temizletti. Artık güçlü devlet başkanıda olmuştu. Ms.632 yılında vefat etti. Hedefleri doğrultusunda sağlığında Taife sefer yaptı.Tebüke sefer yaptı.Hudeybiye’ye sefer yaptı ve Hayberi ziyaret etti. Arkasından Filistin ve İran fethedildi. Seferler devam ediyor. Mısır,İskenderiye fethedildi.Sonuçta ms.670 yılında Arap orduları İstanbul’u kuşattılar. İstanbul Doğu Roma imparatorluğunun başkentiydi.Hatta İspanya’ya girdiler.İslam, Orta Asya’da Türklerin oturduğu bölgede ilerlemeye başladılar. Buluşlar arapça yazıldı. Orta Asya’da Çinlilerle savaşarak Çinli bilginlerinide almışlar.Kağıt böylece müslümanlara geçti.
Kaynaklar:1- The Time Atlas of The World.
2-The Times Atlas of World Hıstory
3-Cığrafya Sözlüğ,Sami Öngör,İstanbul,1961meb.
4-Milliyet Gazetesi “Filistin’de İsrailli ölü çocukların Hayaletleri makalesi,Hasan Cemal,31.3.2002
5-Peygamber Kıssaları,Cemal Akdoğan, sabah yay.1986
6- Mesnevi I-6 cilt, Veled İzbudak
7- Tarih Boyunca Tevhid Mücadelesi ve Hz.Muhammed(sav)in Hayatı, Seyyid Ebul Ala Mevdudi.Pınar yay.1992
8-İslam Tarihi, Ahmed Cevdet Paşa
9-Mesnevi,4.cilt, Veled İzbudak
10-Peygamberler Tarihi,Zaman Gazetesi yay.1998
11-İslam Ansik. Türkiye Diy. Vak.ilgili mad.
12-Meydan Larousse,Büyük Lugat Ansik.c.1-12
13-Ana Britanica Ansik.c.16
14-İslam ve Hiristıyan Kaynaklarına Göre Hz.İsa,M.Eminoğlu.Konya
15-Times,Dünya Tarihi Atlası s.89
16-Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Anlamı,Hüseyin Atay
17-Genç Okurlar için Kısa Dünya Tarihi, Ernst H.Gombrich(çev.A.Mumcu)
18-İslam Nasıl Yozlaştırıldı.Y.Nuri Öztürk,İstanb.2000.
19-Mezopotamya Mitolji Sözlüğü,Jeremy Black,Antony Green
20-İlahiyat Fak.Dergi.Dr.Neşet Çağatay.
21-İSlam ansiklopedisi TDVAKFI YAY.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder