25 Şubat 2009 Çarşamba

Grek Sikkeleri


Sinope


3. Gordiyanus


Grek sikkesi M.Ö. 2.yy.
Helenistik Sikke- önyüzünde Zeus un yanyana başları


Amfipolis M.Ö.315-294
Makedonya da basılmış Grek sikkesi ,M.Ö 336-323
Posted by Picasa

Pergamon(Bergama) Kistophor M.Ö.133 Grek Sikkesi


Thasos tetra drahmi M.Ö.1-2.yy.

2. Prusias ın başı Grek Sikkesi


3. Alexandros tetradrahmi M.Ö. 311-305
Posted by Picasa

11 Şubat 2009 Çarşamba

LİDYA KRALLIĞI VE İLK SİKKENİN İCADI

Sikkenin icadı ile ilk bilgiyi MÖ. 5.yy da yaşamış ve tarihin babası olarak anılan Herodot’tur.İlk kez altın ve gümüş sikke basan ve kullananlqar Lidyalılardır. Heredot’un altın dediği elektrondur. Arkeolojik kazılarda ilkel formlu sikkeler ele geçmiştir.
Sikkenin Lidyalılar tarafından icadından sonra sikke basımı önce İonya’ya ve giderayak Anadolu’nun tüm batısına ve oradanda Yunanistan’a geçmiş, İtalya’nın güneyindeki ve Sicilya’daki Grek kolonileri ve kentlerine kadar yayılmış. Batı Anadolu dışında elektron sikke basılmamış. Lidya kralı Kroisos dan önceki elektron sikke basımını bırakarak, hem altından hem gümüşten yani iki ayrı metalden sikke bastırmış.
Bu sikkelerin ön yüzlerinde karşılıklı duran aslan ve boğa protomları var. (Res.2)
Arka yüzlerinde ise kare çukur yer alır. MÖ.546 yıl. Lidya krallığına son veren Persler önce Lidya sikkelerini aynen basmaya devam etmiş. Daha sonra üzerinde Pers kralının yer aldığı altın (Dareikos) ve gümüş (siglos) sikkelerini basmışlar. Bu sikkelerin önyüz başında taç ile Pers kralı, arka yüzünde ise quadratım incusum vardır.
Bilinen dört tip var.
Tip I- Pers kralı yarı beline kadar betimli
Tip II-Pers kralı tam figür olarak betimlenmiş.
Tip III- Pers kralı tam figür olarak betimlenmiş elinde yay ve mızrak tutmaktadır.
Tip-IV- Pers kralı tam figür olarak betimlenmiş bir elinde yay diğer elinde hançer tutmakta.(Res.3)
Yazının yer aldığı en erken elektron sikkeler üzerinde iki aslan başı çoğukez biri görülür ve Lidçe VALVEL veya KALIL yazılarının bulunduğu Lidya sikke üzerinde geyik ve “Ben fane’in işaretiyim yazısı var.( Res.4)
Efes’te arı ( Res.5)
Khios’da sfenks( res.6)
Side’de nar( res.7)
Atina’da baykuş( res.8)
Korinthos’da kanatlı at( res.9)
Aigina’da kaplumbağa( res.10)
Syrakusai’da Arethusa başı (res.11)
Metapontion’da buğday başağı (res.12)
Ön yüzde Herakles başı, arka yüzde ise tahtta oturan Zeus var. (res..13) (not. Büyük İskender’in Anadolu’daki ilk darphanesi olasılıkla Tarsos idi. Birim ise esas olarak tetradrahmi ve drahmidir. Giderayak sikkelerinde “kral” (basileos) ünvanıda kullanılır.
Roma yaklaşık 100 yıl boyunca alışverişte sikke benzeri ilk ödeme aracı Aes signatum olarak bilinen 16x9 ölçüsünde yaklaşık 1,5 kgr. ağırlığındaki dikdörtgen bronz parçasıdır. (res.15)
Bu para olan parça döküm olup üzerinde resimler yapılmış ve bazı örneklerde ise ROMANOM(Romalıların) yazısı var.
İtalya’nın güneyinde Campana bölgesinde tedavülde bulunan Romana-Campana sikkeleri gümüş ve bronz sikkeleri görmekteyiz. Darp tekniğiyle basılan bu sikkeler İtalya’nın güneyindeki Grek koloni kentlerinin sikkelerine benzemekte; tek fark Romaya ait olanlarda önceleri ROMANA (Res.16) daha sonra ise ROMA (res.17) yazısının yer almasıdır.
Ön yüz İanus başı. Arka yüz: gemi pruvası I (Res.18) Romanın esas gümüş sikkesi ise MÖ. 3.yy ın son çeyreğinde tedavüle girmiş olan Denarius’tur. Her üçünde de ön yüzde Roma başı, arka yüzde ATLARI üzerinde giden Dioskur kardeşler yer alıyordu. (res. 19) Değer işaretleri ise denarius’ta X, quinarius’ta V, sestertius’ta ise IIS idi.
MÖ. 1 ve MS.2 .yy da Roma’nın batısında, Örneğin Efes ve Bergama’da Kistoforus adı verilen büyükçe sikkeler basılmış.. Bu sikkelerin üzerinde “cista mystica” denen “içinden yılan çıkan bir sepet” şekli var. (res.20) Bu sikkeler en son Septimius Severus Mö. 193-211 döneminde basılmış.
.” İmparatorluk döneminde altın ve gümüş sikke basımı devam etmiş. Mö.1215 de İmp. Caracalla döneminde onun adına Antonius adı verilen gümüş sikke tedavüle sokulmuş. Sonra paranın içindeki gümüş miktarı azaltılmış, ondan sonrada bakırın üstü gümüş kaplanmış sonuçtada tamamen bakır sikkeye dönmüş. Antonius, “kötü para iyi parayı yok eder.” prensibine uygun olarak, Roma’nın asıl gümüş sikkesi olan Denarius ta tedavülden kalkmış.
Antonius’larda ÖN yüzde İmp. varsa, impr.torun başında ışın tacı var (res.21);
İmparator ailesinden bir kadın varsa, o zaman büstün altında bir hilal (res.22) yer almaktaydı.
Roma sikkelerinin Ön yüzlerinde esas olarak imparatorun kendisinin ya da ailesinden birinin portresi var. Bazen bir sikkenin ÖN yüzünde birden fazla porte görmek mümkündür.. Portre profil(yandan ) resmedilir; Cepheden resmetme ancak Bizans sikkelerinde görülecektir. Porte yani resmin çevresinde ise, yani sikkenin kenara yakın kısmı boyunca portreye ait unvan ve isimler yer alır. Örneğin İmparator Neron’a ait bir sikkenin üzerinde yer alan yazı şu şekilde olsun (res.23) : NERO CLAVD CAES GER P M TR P IMP PP. Burda ilk olarak imparator adı; ikinci olarakta imp.un ailesinin dahil olduğu gens’in adı (cognomen) yer almaktadır.
CAES,Caesar adının kısaltmasıdır. AVG, Augustus’a; GER,Germanicus’a işaret eder. P M, Roma dininin başı olan Pontifex Maximus; T R P, devletin sivil idaresinin gücü yada tribunluk gücü demektir. IMP, İmparator, P P, Pater yani vatanın babası anlamındadır. COS, Konsülün kısaltılmışıdır.
Kısaltmalara Örnek: CAES(ar) ve AVG(ustus) kısaltmaları, imp.un ünvanları arasında yer alabileceği gibi, bazen sikke üzerinde portresi olan kişinin tahtın varisi (CAES) ya da halihazırda tahtta olduğunu (AVG) göstermesi açısından önemlidir. Bazen iktidarda birden fazla imp. olabilir.
D N harfleri görülmektedirki bu harfler, Dominus Noster (efendimiz) demektir.
Roma sikkelerinin ARKA yüzlerinde, binalar, köprüler gibi mimari tipler, hayvanlar ya da semboller. Fakat en fazla resmedilenler tanrılar,tanrıçalar ve personifikasyonlar. En çok sevilen ve resmedilen baş tanrı IUPPİTER(jupiter) dir. (res.24)
Güneş ve müzik tanrısı Apollon, ay tanrıçası Diana, güç ve kuvvetin temsilcisi Hercules (Herkül) (res.25) savaş tanrısı Mars, akıl ve zanaatın tanrıçası Minerva,
Deniz tanrısı Neptunus (res.26), haber tanrısı Mercurius(merkurus) ile aşk tanrıçası Venüs’ü (res.27) gösterebiliriz.
Aequitas(adalet, (res.28)
Concordia(uyum,ahenk, res.29)
Pax (barış, res.30)
Sikkenin Arka yüzünde görülen S C harfleri, Senato Kararı(buyruk) anlamına gelen Senatus Consulto’nun ilk harfleriydi. (res.31)
Bizans sikkelerinin Anastasius’tan itibaren başlatılmasının daha uygun olacağını göstermektedir. En büyük birimin adı Follis’tir ve sikkenin Arka yüzünde büyük bir M harfi ile gösterilir (res.32)
Roma Dönem. Şehir Sikkeleri:
Merkezi İtalya’da bulunan Roma imp.ğunun,İtalya dışında egemenliği altında bulunan ve sayıları 500 ün altında olmayan şehirlerin bastığı sikkeler söz konusudur. Basldıkları dönem MÖ. 1.yy dan MS.3.yy kadar uzanır. Bir grup sikkelerin büyük çoğunluğu üzerindeki yazılar Grekçedir. Roma imp.nun egemenliğinde olmalarına karşın, onlara Roma parasını kullanmak yerine, kendi paralarını basmak hakkı yada ayrıcalığı, Roma imp.ca verilmişti.
ÖN yüzüne Roma imp.nun portresi(yani resmi) ile isim ve ünvanlarını koymuşlar ya da koymak zorunda kalmışlar. Arka yüzlerde ise sikkeyi basan şehrin adı,(daha ziyade halkının adı) ile o şehrin kendi tipleri yer alıyordu. (res.33)
İtalya dışında Roma kolonileri ile bazı şehirler gümüş sikke basmışlardır. Örnek: Kappadokya’daki Caesarea, Suriye’de Antiochia ve Mısır’daki Alekandria dır.
Şehir sikkeleri içinde Homonoia denen dostluk sikkeleri yer tutar. Bu sikkelerin ÖN yüzünde yine o sırada tahtta oturan Roma İmp.nun resmi yer alırken Arka yüzünde sikkeyi basan kent yada halkın adları ile bu kentin temsil ettiği figürler var. (res.34)

KRALLIĞIN HUDUTLARI:

İzmir’in doğusu, Manisa’nın büyük kısmı, Kütahya ve Uşak’ın uçlar arasıdır. Krallığın Hitit döneminde ki adı : ASSUWA . İlk kralı Gyges, son kralı Krasus (Croesus). İlk beyaz altın yani elektronlu sikkeyi basan halk Lidyalılar. Fizyonomik olarak beyaz ciltli, zengin insan topluluğudur. Ciltlerimiz yanıp kararmıyalım diye güneşe çıkmayan halktır. İlk parayı MÖ.7.yy basmışlar.
a- Elektron sikke Krasus’tan önce.
b- Beyaz altın sikke (para) Krasus devrinde. MÖ.561-546
Başkentleri Sart(Salih’li). Alfabeleri 27 harfli olup henüz çözelemedi. Lidyalılar kendi dillerini bırakıp Hellence konuşmaya başladılar. Hellence yazılı (yani Grekçe alfabeli) para bastılar.
Lidyanın ilk kendi alfabesiyle bastığı sikke elektrondur. Özellikle önyüzünde “aslan başı” diğer arka üzünde ise kare şekilli para damgalı işaretler vardır.




Resim3