Asya Adının Kaynağı

ASYA ADININ KAYNAĞI
İlim adamları küçük asya derler. Sonunda bütün kıtanın adı Asya olmuş.
Asia-Asis- Asie adının aslı hakkında eski Yunanlılarla, Lidyalılar arasında ihtilaf vardı.
Yunanlılar bu ismin promethee’nin karısı Asia’nın adından çıktığını iddia ederlerdi. Lidyalılar ise bu adın kendi memleketlerinde doğmuş olduğunu ileri sürerlerdi. Lidyalılara nazaran bu ismi: Menes’in torunu ve Cotys(Kotis) in oğlu Asias’tan gelmektedir. Bu adam ismini hem bu arz(yeryüzü)parçasına, hemde Sardes’in(Lidya kralı, bu isim salihlinin eski adı yani Sard şehri) büyük kabilelerinden veya ailelerinden birisine vermiştir. 1) Heredote, 4.Bitik
Bu iki iddiadan Lidyalılarınki daha kuvvetli görünmektedir. Çünkü Heredot’tan evvel, 5 yüz yıl önce Omiros, meşhur İliade(İlya’da) ve Odessa’nın Lirik şairi bu ismi teganni etmiş.Küçük Menderes sulariyle yıkanan Asia’ın çayırlarının türkülerini söylemişti.Strabon’da(coğrafya tarihçisi) Asia çayırları ismi, Caystre ovasının güney kısmında ve Tmolus(Bozdağları ile Messosis dağları(Tire’nin güneyinde) arasında kahraman Asia ile Cystrius’un mezarlarının bulunduğu meşhur bir bölgeye veriliyordu.
İon lehçesi konuşan şair Bayramiç’li Demethrius, bu Asioneis’lere Esioneis diyordu. Nihayet Hz.İsa(as)dan evvel mö.7.yy da hazin şiirleri ile tanınmış olan ozan, Callinos, Kimmerlerin istilasından bahsederken, onların Sardes(Salihli)i zaptetmiş olan Esioneis’lerle(Yunanca kelime) savaştığını söylüyordu.
Asya adı Herodot’tan evvel bilindiği gibi herhalde Homeros’dan evvelde biliniyordu. Aksi takdirde bu ismi Homer’in bilmemesi lazımdı. Zaten mö.11.yy da Yunanlılar Anadolu’ya gelerek Büyük Menderes ve Caystre nehirleri ağızlarında koloniler (oymakda denebilir) kurmağa teşebbüs etmezden evvel bu isim vardı. Ve bu memleketi sadece bir sahilden ibaret sanan Yunanlılar geldikleri zaman ismi mevcut bulmuşlar, onlarda kullanmışlardı. Buna nazaran Asya isminin Yunanlılar tarafından konduğu ihtimali tamamen ortadan kalkıyor. Bu bölümde en önemli fikir ve bilgiyi Viven de Saint-Martin’de kitap isminin içinde buluyoruz.
Bu coğrafyayı, Asya ismini mö.1300 yıllarında Caysre sahillerine yerleşmiş olan Skit camiasına mensup büyük kabile olan As(Ases) Türk ulusunun isminden gelmiş olmasını çok kuvvetli ihtimal olarak yorumluyoruz. Bilhassa Nogaylar gibi, Karadenizi’in kuzeyinde büyük Skityada ve Sarmatyada yaşıyan bazı akvamın “AS” ismindeki büyük kabilenin torunları olduğu hakkında bilgi vardır.(Hammer tarhinden) Yazar Hüseyin Namık, Kundur’ların Kaspolat boyundan “AS” adında bir uruğu zikreder (Türk Dünyası)
Bu adın muahharan “AS”a tahavvül etmiş olma ihtimalide çok kuvvetlidir. Ziya Gökalp, Türk Medeniyet tarihinde AS” ili olarak isimden bahsedrki, Salur ve Çavdar büyük Türkmen ulusları(millet) bu büyük ile bağlı imiş, isme ilave edilen “İL” camianın büyük oluşu demektir.
AS’lar hakkında (Esseb seyyar) yani yedi seyyare de de hayli bilgi vardır. İsmi Arab yazısıyla “AS” olarak yazılmış. Bu kabilenin adına Evliya Çelebi’de rastlıyoruz, bu ulus veya il etrafındaki bilgiye, daha çok eserlerde tesadüf ederiz. Örnek: Zonguldağ’ın Ereğli kazsına yerleşmiş Aselli köyü var. Şarkta tesadüf edilen üç “Aşkale” nin de bu addan olması ihtimal dâhilindedir.
Herodot’un 4. kitabında Scythe’ler hakkında birçok Skıt ulus, Uruk, boylarının, ez cümle Alib, Alizon ve Messaget’lerin çok önce Anadolu’ya yayılmış olduklarını bilmekteyiz.”AS” kabilesinin adı Caystre havalisine ve oradanda bütün Asya’yaulaşmış olması ihtimalini kuvvetli buluruz.
Sonuçta”AS” isminde bir Türk kabilesi, ili vardır. O halde var olan, hayal olandan daha ziyade doğrudur.
Kaynak: Ülkü Halkevleri Dergisi, yıl:1934, c.4s.382